Ο νέος θεσμός του Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης που εισάγεται με τον "Καλλικράτη" σε δήμους άνω των 20.000 κατοίκων (βλ. εδώ), έχει μια αξιόλογη προϊστορία σε χώρες της δυτικής αλλά και της ανατολικής Ευρώπης. Ας σημειώσουμε ότι στις δυτικές χώρες δεν έχουν φοβηθεί να χρησιμοποιήσουν ευθέως τον όρο Ombudsman/ombudswoman, δηλαδή τον αντίστοιχο όρο του "Συνηγόρου του Πολίτη", ο οποίος αν και παραπλανητικός κι έμφυλος (όλοι άντρες είναι;), αποφεύχθηκε επιμελώς στον "Καλλικράτη", αν και στο προσχέδιο νόμου ο θεσμός αναφερόταν ως "Συνήγορος του Δημότη".
Στοιχεία από την λειτουργία αυτών των ευρωπαϊκών Συνηγόρων του Δημότη έχουν ενταχθεί στην Πρόταση που έχει δημοσιοποιήσει η ομάδα εργασίας μας για τον "Συμπαραστάτη των Αθηναίων" (βλ. εδώ).
Στην Βουλγαρία, από το 1998 υπάρχει ο αντίστοιχος θεσμός σε επίπεδο δήμου. Το 2001, το δημοτικό συμβούλιο της Σόφιας αποφάσισε την ίδρυση του Δημοτικού Μεσολαβητή για το Κοινό και ψήφισε τον κανονισμό λειτουργίας και αρμοδιοτήτων του. Αρχικά ο θεσμός ιδρύθηκε με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου, αναμένοντας την νομοθετική του επικύρωση από το Κοινοβούλιο (που ήλθε το 2004). Σε αυτό το πειραματικό στάδιο, η θητεία ορίστηκε διετής και αποκλείσθηκε η δυνατότητα ανανέωσης της για πέρα από μία ακόμη φορά. Αποστολή του Δημοτικού Μεσολαβητή είναι η εξέταση καταγγελιών που υποβάλλουν φυσικά πρόσωπα, ανεξάρτητα από την ιθαγένειά τους, καθώς και νομικά πρόσωπα και οργανισμοί, εναντίον παράνομων και παράλογων πράξεων των δημοτικών αρχών, παραβιάσεων δικαιωμάτων, καταστρατήγησης διαδικασιών, αδικιών, καθυστερήσεων, προσβολής της αξιοπρέπειας των πολιτών. Με μια λέξη: εναντίον της κακοδιοίκησης (βλ. E-Lawyer: τι είναι κακοδιοίκηση;) Επιπλέον όμως, ο Δημοτικός Μεσολαβητής έχει κι εξουσίες εκπροσώπησης των πολιτών ενώπιον των δικαστηρίων και δημόσιων αρχών, μια αρμοδιότητα που δεν προβλέπεται για τον Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης. (Πηγή: εδώ). Τον Απρίλιο του 2008, ο Δήμος Σόφιας κήρυξε την έναρξη προεκλογικής περιόδου για την εκλογή του Δημοτικού Μεσολαβητή, με προσόντα εκλογιμότητας αντίστοιχα με αυτά για τους υποψήφιους δημοτικούς συμβούλους (βλ. εδώ). O θεσμός λειτουργεί σε πάνω από 10 πόλεις της Βουλγαρίας (βλ. εδώ κατάλογο Δημοτικών Μεσολαβητών).
Σε πόλεις της Ολλανδίας ο θεσμός λειτουργεί με πολύ καλή διαδικτυακή παρουσία. Ο Συνήγορος του Δημότη στο Άμστερνταμ (με αρμοδιότητα και για άλλες ολλανδικές κοινότητες), καλεί τους δημότες να υποβάλλουν την καταγγελία τους διαδικτυακά και δημοσιεύει τα πορίσματα στην ιστοσελίδα του, φυσικά με απάλειψη των προσωπικών δεδομένων (βλ. εδώ την ιστοσελίδα στην Αγγλική έκδοση). Η οργάνωση του γραφείου του Συνηγόρου του Δημότη αποτελείται από ένα front office κι ένα back office. Στο front office εργάζονται τα άτομα που συλλέγουν καταγγελίες σε γραπτή, τηλεφωνική, τηλεομοιοτυπική μορφή ή μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Πρόκειται για το γραφείο το οποίο έρχεται σε επαφή με το κοινό. Στο back office απασχολούνται δέκα άτομα, τα οποία εξετάζουν τις καταγγελίες και οργανώνουν την διαμεσολάβηση με τις δημοτικές υπηρεσίες, για την επίλυση των παραπόνων. Αυτά τα άτομα επισκέπτονται τις δημοτικές υπηρεσίες για την εξεύρεση λύσεων στα προβλήματα που έχουν καταγγελθεί (βλ. εδώ την οργάνωση του γραφείου του Συνηγόρου του Δημότη). Αυτή η οργανωτική δομή έχει ακλουθηθεί και στην πρόταση για τον "Συμπαραστάτη των Αθηναίων" (βλ. εδώ). Αντίστοιχος θεσμός λειτουργεί στη Χάγη (βλ. εδώ) και στην Ουτρέχτη (βλ. εδώ).
Στην Ιταλία, σε κάθε περιφέρεια, πόλη και περιοχή υπάρχουν τοπικοί μεσολαβητές διοίκησης, οι Difensori civici regionali. (βλ. λ.χ. εδώ την Συνήγορο στην Τοσκάνη). Δεν υπάρχει όμως Συνήγορος του Πολίτη σε εθνικό επίπεδο.
Στην Αγγλία υπάρχει ο θεσμός του Local Gonvernment Ombudsman (βλ. εδώ). Μεγάλες πόλεις - περιοχές υπάγονται στην διαμεσολαβητική αρμοδιότητα τριών προσώπων - ombudspersons. Δεν υπάρχει δηλαδή ένας για κάθε πόλη, αλλά μια επιτροπή με αρμοδιότητα διαμεσολάβησης για δημοτικά - περιφερειακά θέματα στην Αγγλία. Ο θεσμός έχει δεχθεί έντονη κριτική: τα 2/3 των προσφευγόντων είναι δυσαρεστημένο και υπάρχουν κατηγορίες για συγκάλυψη παρανομιών από τους τοπικούς συνηγόρους και αμφισβήτηση της ανεξαρτησίας τους απέναντι στα δημοτικά συμβούλια. Και αδιαφάνεια: το 2004-2005 υπήρξε δημοσιοποίηση πορισμάτων μόλις επί του 1.71% των υποθέσεων που χειρίστηκαν οι συνήγοροι Στο 25,29% των υποθέσεων, υπήρξε "κλείσιμο" και ικανοποίηση κατά την κρίση των συνηγόρων, και των καταγγελλόντων. Η υπηρεσία του Local Gonvernment Ombudsman όμως αναφέρει ότι μόνο το 1% των συστάσεών του δεν ακολουθείται από τα δημοτικά συμβούλια! (βλ. εδώ κριτική στην Wikipedia). Αυτές είναι σοβαρές παθογένειες, οι οποίες πρέπει να αντιμετωπιστούν με θεσμικό τρόπο εξ αρχής. Γι' αυτό κι εμείς στην πρότασή μας για τον "Συμπαραστάτη των Αθηναίων" θεωρούμε ότι κάθε πόρισμα πρέπει να δίνεται στη δημοσιότητα (βλ. εδώ).
Η οργάνωση του Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης σε όλους τους δήμους του "Καλλικράτη" θα πρέπει λοιπόν να γίνει λαμβανομένων υπόψη των βέλτιστων πρακτικών που ακολουθούνται εδώ και χρόνια από τους αντίστοιχους θεσμούς σε άλλες χώρες. Μην αρκεστούμε δηλαδή στο minimum που προβλέπει ο Καλλικράτης, αλλά να επιδιώξουμε το maximum, όπως συμβαίνει σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις.
Ταυτόχρονα, θα πρέπει αυτή η οργάνωση να αποφεύγει τα καταγεγραμμένα προβλήματα που καθιστούν αναποτελεσματικό το θεσμό, όπως η έλλειψη ανεξαρτησίας του Συμπαραστάτη (όπως θα συμβαίνει εάν πρόκειται για πρώην δημοτικό υπάλληλο ή πρόσωπο με στενή σχέση με τις δημοτικές αρχές), αλλά και η έλλειψη αδιαφάνειας (όπως όταν αποκρύπτονται τα πορίσματα από την κοινή γνώμη).
(πηγή elawyer)